Kanal İstanbul'un maliyetinin düşündürdükleri!

     Kanal İstanbul yine gündemde. Proje hakkında kamuoyu çok az şey biliyor. Özellikle de maliyet konusunda.
     Yetkililer değişik zamanlarda farklı maliyetler açıkladırlar. Çiğdem Toker ve İbrahim Kahveci sırasıyla şu ve şu yazılarında bu çelişkili açıklamaları yazdılar.
     Ulaştırma eski Bakanı ve son Başbakan Binali Yıldırım iki farklı tarihte maliyetin 5 ve 10 milyar dolar olacağını açıkladı.
     Altyapı Genel Müdürlüğünün bir sunuşunda maliyetin 20 milyar dolar olacağı belirtildi.
     Çevresel Etki Değerlendirme Raporunda (ÇEDR) ise Proje Bedeli yaklaşık 75 milyar TL olacak belirtildi. Rapor Aralık 2019’da açıklandı. Dolar kuru 2019 yılı ilk altı ayında ortalamada 6.25 TL’dir. Buna göre Kanalın maliyeti 12 milyar dolardır.
     Gelin biz de bir maliyet tahmini yapalım.

     Panama Kanalı

     Artan trafik nedeniyle 2008 yılında Panama Kanalı’nın genişletilmesine karar verildi.  Kanal öngörülenin çok üzerinde bir maliyetle bitirildi. Kanal Otoritesi ile işletmeci tahkime gitti. Şu çalışmaya göre kanalın maliyeti 7 milyar ABD doları, şu çalışmaya göre de öngörülen 3,2 milyarlık maliyet üçe katlanacak.
     İki çalışmanın ortalamasını alalım ve maliyetin 8 milyar dolar olduğunu kabul edelim ve Panama Kanalı’nın birim yapım maliyetini Kanal İstanbul’a uyarlayalım.
     Panama Kanalı’ndaki kazıdan çıkarılan hafriyat miktarı 155,5 milyon metreküptür. Hafriyat üzerinden birim maliyet 51,45 dolardır.
     ÇEDR’ye göre Kanal İstanbul’da öngörülen hafriyat miktarı 1,1 milyar metreküptür.
     Bu durumda, Panama Kanalı’ın birim maliyetine göre Kanal İstanbul’un maliyeti 55,5 milyar dolardır.

     Diğer maliyetler
     Çiğdem Toker yazdı. Ulaştırma Bakanlığı, Kanal İstanbul projesi kapsamında karayolu/demiryolu geçişlerinin yaklaşık maliyetini 3,4 milyar dolar olarak belirlemiş (Diğer tahminlerine bakıldığında, gerçek maliyetin Bakanlığın bu tahminin de çok üzerinde olacağını söylemek mümkündür)..
     Pelin Cengiz Kanal İstanbul nedeniyle yıkılıp yeniden yapılacak atıksu, kanalizasyon ve arıtma tesisleri maliyeti toplamının kamulaştırma dâhil 1,2 milyar dolar olduğunu yazdı.
     Elektrik ve doğal gaz altyapısının yeniden inşa maliyetini ise bilmiyoruz.
     Sonuç itibariyle 60,1 milyar dolarlık bir parasal maliyet ortaya çıkıyor.
     Çevreye verilen zararın maliyeti burada yok.
     Bu paranın fırsat maliyeti de burada yok. Yani bu para başka alanlarda daha verimli yatırımlara tahsis edilseydi elde edilecek faydanın getirisi yok.