Dünya Bankası KÖİ verilerinde Türkiye'yi yakından ilgilendiren büyük hata

     Son zamanlarda sosyal medyada, Dünya Bankası verileri kullanılarak, Dünya’nın ilk 10 büyük KÖİ ihalesi kazanan şirketinin beşinin Türk olduğu belirtiliyor.
     Doğrudur, paylaşılan bilgi Dünya Bankasına aittir (Top 10 sponsors by investment 1990-2020). Ancak, Banka bu hesaplamasında önemli bir hata yapmaktadır. Bu nedenle de hatalı bilgi sağlamaktadır. Veri hatalı olunca yorumlar da hatalı olmaktadır.
     Gelin bu hatayı birlikte düzeltelim.

     Dünya Bankası verilerine göre 1990-2020 yılları arasında Türkiye’de finansal kapanışa* ulaşan 250 KÖİ sözleşmedeki toplam yatırım tutarı 146,1 milyar dolardır.
     Oysa, Dünya Bankası sayfasında yer alan ve sosyal medyada da paylaşılan bilgilere göre Dünya’da ilk 10 ülke içerisinde olduğu söylenen sadece beş Türk şirketinin toplam yatırım tutarı ise yaklaşık 200 milyar dolar olarak gösterilmektedir.  
     Bu farklılık büyük bir çelişkiyi işaret etmektedir.
     Bu çelişkiyi anlamak için şirketlerin her birisinin proje portföyünü inceledim. Bu beş şirketin ortak özelliği, İstanbul Havalimanını (İGA) kazanan konsorsiyumun ortakları olmalarıdır.
     Banka’nın veri setindeki şirket bazında bilgilere bakıldığında, bu beş şirketin portföyünde de İGA’nın 35,6 milyar dolarlık yatırım tutarının yer aldığı görülmektedir (aşağıdaki resimlerde bu beş şirketin proje portföyünde İGA’nın payı gösterilmektedir). Banka, İGA’nın ihalesini her bir şirket ayrı ayrı kazanmış gibi kabul ederek; beş şirketin yatırım toplamı içerisindeki İGA payını, hatalı biçimde 180 milyar dolar olarak göstermektedir.
     Oysa yapılması gereken, İGA’nın yatırım tutarını bu beş şirkete hisseleri oranında dağıtmaktır. Hisse dağılımı bilinmiyorsa da yatırım tutarı bu şirketlere eşit biçimde dağıtılmalıdır. Bu durumda her bir şirketin yatırım değerinin 28,6 milyar dolar düşmesi gerekmektedir.    
     Yani bu beş şirketin her birinin İGA’dan aldığı pay 35,6 milyar yerine, sadece 7,1 milyar dolar olmalıdır.
     Ancak Banka bu konuda da hata yapmaktadır.
     Bankanın veri setinde, KÖİ ihalesi kazanan 2.045 şirkete ait genel bir sıralama da bulunmaktadır.
     Aşağıdaki tabloda Türk şirketlerinin yatırım tutarları ve bu sıralamadaki yerleri gösterilmektedir.
     Bu bilgilere en büyük Türk şirketi IC Holding sıralamada 26’ıncı sıradadır. İkinci şirket olarak da enerji projeleriyle Sabancı Holding yer almaktadır.
     Daha da önemlisi Limak Holding, Cengiz Holding, Kolin Group ve MNG’nin yatırım payları içerisinde İGA yatırımları hiç gösterilmemektedir. Ayrıca Kalyon Holding bu liste yer dahi almamaktadır.

      Son söz olarak bir soru sorayım ve bir de uyarıda bulunayım.
     Soru: Uluslararası bir kuruluş hesaplamalarında bu kadar büyük bir hatayı nasıl yapar?
     Uyarı: Bu verileri kullanırken son derece dikkatli olunmalıdır. (Yazıyı uzatmamak adına, veri setindeki diğer hataları da ayrıntılı biçimde yazmadım).
 

*Finansal kapanış, finansal kurumların ilgili kamu kurumu ile 'doğrudan sözleşmeyi’ ve ihaleyi kazanan firma(lar) ile 'finansman anlaşmasını' ve eklerini imzaladığı tarihtir.