Dünya Bankası İş Görme Endeksi-2011

     Dünya Bankasının 2011 yılı iş görme raporu (Doing Business 2011: Making a Difference for Entrepreneurs) dün yayımlandı. Raporda yerel bir müteşebbisin yasal düzenlemeler çerçevesinde orta ölçekli bir işyeri açma ve işletme kolaylığını ölçmek amacıyla bir endeks geliştirilmektedir. Endeks 183 ülke ekonomisinde özellikle küçük işletmelere uygulanan yasal düzenlemelerdeki değişiklikleri ölçmektedir. Endekste yer alan ve işletmelerin yönetim sürecindeki etkileri ölçümlenen gösterge mevzuat şu alanları kapsamaktadır: işyeri açma, gerekli izinleri alma, mülkiyet hakları, krediye erişim, yatırımcıların korunması, vergileme, dış ticaret, sözleşmelerin icrası ve işyerinin tasfiyesi.
     Endekste Singapur birinci sırayı almakta, bu ülkeyi Hong Kong, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler izlemektedir. Bölgesel olarak bakıldığında iş görmenin en kolay olduğu alan OECD ülkeleridir. Bunu Doğu Avrupa &Merkezi Asya, Doğu Asya&Pasifik, Latin Amerika&Karayipler&Ortadoğu&Kuzey Afrika, Güney Asya, ve Sahra Altı Afrika izlemektedir. Endekste ilerleme sağlayan ülkelerin başlıca özellikleri e-devlet uygulamasının hızlandırılması, kamu görevlilerinin hesap verebilirliklerinin gelişmiş olması ve ekonomideki kaynakların riskleri gözeterek tahsis edilmesidir (örneğin büyük binaların güvenlik ve sağlamlık denetimlerinin yapılması).
     Türkiye 183 ülke içerisinde 2010 yılında 650’ıncı iken 2011 yılında 65’inciliğe gerilemiştir. Aslında, bu denli kapsamlı alanları düzenleyen bir endeksteki yıllık değişim çok önemli değildir. İş görmeyi kolaylaştıracak düzenlemeler çoğu ülkenin gündemindedir ve ülkeler yıldan yıla farklı sayıda, kapsamda ve hızda düzenlemeler yapabilmektedir. Bazı alanlarda (örneğin, işyeri açma ve kapatma sürelerinin kısaltılması) düzenlemeler daha kolayken, diğerlerinde (örneğin krediye erişim, sözleşmelerin icrası) daha zordur. Rapor bu hususu gözeterek son beş yılda yaşanan gelişmeleri kümülatif olarak ölçümlemeyi hedefleyen yeni bir endeks geliştirmektedir. Aşağıdaki grafikte bu endeksin bulguları yer almaktadır (Grafiği büyütmek için üzerini tıklayın).

     174 ülkeyi kapsayan bu endekse bakıldığında son beş yıl içerisinde Gürcistan, Ruanda, Belarus, Burkina Faso, Suudi Arabistan, Mali, Kırgız Cumhuriyeti, Hırvatistan ve Kazakistanın istikrarlı bir biçimde iş ortamını geliştiren düzenlemeler yaptığı görülmektedir. Türkiye iş ortamının geliştirilmesi konusunda sondan beşinci ülkedir. Türkiye’yi Avustralya, Ürdün, Brezilya ve Papua Yeni Gine izlemektedir.
     Raporda incelenen ülkelerin endeks değerleri ile ekonomik performansları arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. Son yıllarda ekonomik performansı daha kötü olan ülkelerin daha hızlı düzenleyici reform yapmalarının bir nedeni de yaşadıkları finansal krizler nedeniyle ekonomilerinin dibe vurmaları ve krizden çıkış için yatırımcı güvenini (iş ortamını) restore etme ihtiyacı içerisinde olmalarıdır.
     Değişim sadece yapılan düzenlemelerin hızına ve sayısına değil, ayrıca ülkenin başlangıç seviyesine de bağlıdır. Enkdeks son beş yıl yerine 10 yılı kapsasaydı, 2000-01 krizinden sonra yapılan düzenleyici reformların etkisiyle Türkiye’deki gelişme daha yüksek olabilecekti. Ancak, bu tespit iş ortamının iyileştirilmesi konusunda Türkiye’de yapılacak fazla bir şey kalmadığını göstermemektedir.Türkiye'de iş ortamının iyileştirilmesi için yapılması gereken "düzenleyici reformlar" konusunda, Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu 2010 yılı eylem planında ayrıntılı açıklamalar bulunmaktadır.