Havalimanlarında kira indirimleri

     Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) 19 Şubat tarihinde “Salgın Döneminde Tüm Sektörlerimizde Olduğu Gibi Havacılık Sektörümüzün de Yanındayız” başlığıyla bir açıklama yaptı.
     “DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından işletilen havalimanlarında; Havayolu, Yer Hizmet Kuruluşları ve ticari hacim işleten kiracılar için pandemi nedeniyle 2020 yılı içerisinde düzenlenen ve vadesi 31.01.2021 tarihine ötelenen kira bedeli faturalarına ait tutarlar iptal edilirken; 2021-2022 dönemine ait kira bedellerine 2 yıl boyunca yüzde 50 indirimli uygulanacak.”
     Gelin bu açıklamayı beraber okuyalım.

     Önce ABD
     Salgın nedeniyle ekonomik ve sosyal hayatın hem formel hem de enformel olarak kapanması diğer sektörlerin yanı sıra ulaştırmaya da büyük zarar verdi. 10 Şubat 2021’de ABD Kongresi Ulaştırma ve Altyapı Komisyonunda havalimanlarına yönelik 8 milyar dolarlık bir yardım paketi onaylandı.                 

     Havayolu şirketleri Aralık 2020’de 15 milyar dolarlık bir nakit yardımı aldı ve ikinci bir destek paketini de bekliyor.
     Sonra Avrupa Birliği (AB)
     Kasım 2020’de DHMİ, İGA ve TAV dahil diğer havalimanı işletmecilerinin de üye oldukları. Uluslararası Avrupa Havalimanları Konseyi (ACI Europe) havalimanlarına devlet yardımı yapılmasını önerdi. Açıklamada havayolu şirketlerine 31,8 milyar avro tutarında destek verilirken, havalimanlarına sadece 840 milyon avro verildiği belirtildi. ACI Europe 2019 yılı havayolu trafiği seviyelerine 2024 ve hatta 2025 yılından önce ulaşılamayacağı ve bu nedenle de çoğu havalimanı işletmecisinin iflas edeceği konularında uyarıda bulundu.
     ACI Europe ve Avrupa Seyahat Komisyonu 21 Ocak 2021 tarihinde AB Komisyonunun devlet yardımlarından sorumlu Rekabet Komisyonuna  bir mektup yazdı. Mektupta hava trafiğindeki çöküşün hükümetlerin getirdiği kapanmalardan kaynaklandığı ve bu nedenle de uzun vadeli bir devlet yardımı sağlanması gerektiği ifade edildi.
     Üye devletler yardım planları üzerinde çalışmaya başladı. Almanya’da federal hükümetin ve eyaletlerin 200’er milyon avroluk katkılarıyla 400 milyon avro tutarında bir destek sağlanması öngörülüyor. Yardımın karşılığında idarelerin havalimanı şirketlerinden hisse alması ve şirketlerin de kâr payı dağıtmaması ve yöneticilere bonus verilmemesi tartışılıyor.
     Ve Türkiye
     Türkiye’de DHMİ’nin kira geliri elde ettiği sekiz havalimanı bulunmaktadır. Bazı havalimanlarında kira tutarı doğrudan belirlenmektedir. Diğerlerinde kira tutarı ciro veya kâr üzerinden hesaplanmaktadır. DHMİ’nin açıklamasına göre hesapladığım KDV dahil kira destek tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
     Hesaplamada ciroların sıfıra yakın olduğunu kabul ettim. Bu nedenle Zonguldak Çaycuma, Gazipaşa Alanya ve Aydın Çıldır havalimanlarının ciro ve kâr üzerinden hesaplanacak kira tutarlarını sıfırladım. Diğer havalimanlarının sözleşmedeki toplam kira bedellerini sözleşme sürelerine bölerek yıllık kira ödemelerini buldum. Diğer bir deyişle kiraların her yıl eşit tutarda ödendiğini kabul ettim.
     Sonuç olarak havalimanlarında devletin feragat ettiği toplam kira bedeli 2,6 milyar avrodur. Ya da 3,2 milyar ABD doları veya 22,6 milyar Türk Lirasıdır. Bu da net olarak 8.014.635 asgari ücrete denk gelmektedir.
     Şimdide sorular.

• DHMİ açıklamasında salgın döneminde tüm sektörlerimizde olduğu gibi havacılık sektörümüzün de yanındayız demişti. Başka hangi sektöre bu kadar cömert yardım yapıldı?
• DHMİ kendi havalimanlarındaki ticari işletmelerden tahsil kiralardan da feragat etti. Ancak kirasından feragat ettiği havalimanlarındaki kiracı ticari işletmelerin kira ödemelerine ilişkin bir açıklama yapılmadı. Buralardaki ticari işletmeler, sekiz havalimanı işletmecisine kira ve gider katılım payı ödemektedir. Bu kiracıların ödemelerinde de bir kolaylık söz konusu olacak mı?
• Devlet kapattığı kafe ve bar gibi işletmecilerden alacaklı olduğu vergilerden de feragat eder mi?
  
• Almanya’da olduğu gibi havalimanı işletmelerinin kâr payı dağıtımına ve yöneticilere yapılan cömert maaş ödemelerine bir sınırlandırma getirilecek mi? Feragat edilen kira tutarları için DHMİ bu şirketlerden hisse alacak mı?
•