20 Mart 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7297 sayılı Kanunla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına bağlı özel bütçeli kamu idareleri tarafından imzalanacak borç üstlenim anlaşmalarına, ilgili idarenin borç üstlenim anlaşmasından kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilmesini sağlayacak şekilde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın da taraf olmasına imkân sağlandı.
Düzenleme geriye yürütülerek 15 Mart 2020 tarihinden sonra ihalesi yapılmış, ancak 21 Mart 2021 tarihine kadar henüz uygulama sözleşmesi imzalanmamış, yurt dışından finanse edilmesi planlanan YİD sözleşmeleri de kapsama alındı.
Özellikle sosyal medyada bu düzenleme, hatalı biçimde, Kanal İstanbul’a hazine garantisi getirildi şeklinde değerlendirildi.
Gelin biz işin doğrusuna bakalım.
Borç üstlenimi, özel sektörün KÖİ projelerinde sağladığı proje finansmanının borç servisini yapmadığında, taahhütte bulunan idarenin devreye girmesini gerektirmektedir.
4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki borç üstlenimi mekanizmasında Hazine ve Maliye Bakanlığı taahhütte bulunmaktadır.
Değişikliğin yapıldığı 3996 sayılı YİD Kanunu kapsamında ise borç üstlenim taahhüdünü sözleşmeyi imzalayan idare vermektedir. 3996 sayılı Kanun’daki mekanizmanın adı da "kredi üstlenimidir".
4749 sayılı Kanun’daki mekanizma genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerin sözleşmelerini kapsamakta ve taahhüdü Hazine vermektedir. Bu kapsamda Hazine yedi ulaştırma YİD sözleşmesinde 17,2 milyar dolar tutarında borç üstlenim taahhüdünde bulundu (Hazine KÖİ sözleşmelerinde bunun dışında garanti vermiyor*).
Hazine, İstanbul Havalimanında taahhütte bulunamadı. Çünkü bu sözleşmedeki idare Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) kamu iktisadi teşebbüsüdür ve 4749 sayılı Kanun kapsamı dışındadır. Bu nedenle DHMİ bütün kamu kurumlarını kapsayan 3996 sayılı Kanun kapsamında kendisi kredi üstlenim taahhüdünde bulundu.
Nedendir bilmiyorum, Sağlık Bakanlığı şehir hastaneleri için Hazine’den borç üstlenim taahhüdü talep etmedi.
Bu değişiklik neden yapıldı?
İsterseniz şimdi de 20 Mart 2020 tarihinden sonra ihalesi yapılan ulaştırma YİD sözleşmelerine bakalım. Öncelikle belirtelim ki Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın özel bütçeli kuruluşları Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’dür.
30 Haziran 2020 tarihinde Nakkaş-Başakşehir ve 3 Temmuz 2020 tarihinde de Aydın-Denizli otoyolları YİD yöntemiyle ihale edildi. Bu sözleşmelerde KGM kredi üstlenim taahhüdünde bulundu.
Hazine’nin borç üstlenim taahhüdünde bulunabilmesi için YİD sözleşmelerinde asgari yatırım tutarı bir milyar TL olmalıdır. Asgari yatırım tutarının tespitinde Yüksek Planlama Kurulu’ndan (şimdi Cumhurbaşkanı) onay alınırken beyan edilen fizibilite raporundaki yatırım tutarı esas alınmaktadır.
Nakkaş-Başakşehir otoyolunun YPK onayı tarihindeki fizibilitesinde yatırım tutarı bir milyar TL’nin altında olduğundan, Hazine borç üstlenim taahhüdünde bulunmadı.KGM bunun için kendisi kredi üstlenim taahhüdü verdi.
Kanunun gerekçesinden anlıyoruz ki yabancı kreditörler KGM’nin gelirlerinin harcamalarını karşılayamayacağını ve yükümlülüklerini ifa etmekte yetersiz kalabileceğini tespit etmişler (Osmangazi Köprüsü ve diğer otoyollarda gerçekleşmeyen trafik nedeniyle işletmecilere yaptığı garanti ödemelerinden olmasın?). Bu nedenle de KGM’nin verdiği taahhüde güvenmemişler. (Bu nedenle, proje daha başlamadan Kanun'la sözleşme koşullarında değişiklik yapıldı. İhaleyi kaybedenler, Rönesans Grubunun kazandığı ihalenin uygulama sözleşmesinde bu tür bir değişiklik yapılacağını biliyorlar mıydı acaba?).
KGM’nin taahhüdünün itibarını artırmak için de bundan sonra bu tür projelerde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı kendisi de kefil olacakmış.
Düzenlemenin özü bu.
Yani Kanal İstanbul ile bir ilgisi yok.
3996 sayılı YİD Kanun kapsamında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yapacağı Kanal İstanbul’un yatırım maliyeti 60 milyar doları bulacağından, Hazine borç üstlenim taahhüdünde zaten bulunur. Mevcut düzenlemeler buna imkân sağlamaktadır. Tabii Kanal’ın yapımına başlanırsa ve yabancı bankalar da kredi verirlerse.
*KÖİ sözleşmelerinde Hazine garantileri konusunda şu çalışmama bakabilirsiniz.
Otoyolun Kanal İstanbul güzergahını kesmesi nedeniyle Kanal İstanbul'a bağlamışlar. Gündem olacak diye yanlış bir ilişkilendirme yapılmış ve maalesef bunu düzeltmek imkânsız hale geldi. Yukarıda da dediğiniz gibi işin ihalesini yapacak Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (UDHB merkez teşkilatındaki Gn. Md.lük) 3996 s. Kanun gereği zaten Hazine ve Maliye Bakanlığının garantisiyle yapacak.
YanıtlaSilMuhalefet haklı olarak karşı olduğu bir yatırıma odaklanmak istiyorsa minimum garantinin ne olacağını finansçılardan istesin. AYGM'nin komik maliyeti (12 milyar $) için devlet en az 2,5 milyar $'lık bir garantiyle başlamalı. Sizin maliyetin yarısı kadar kredi için ise 5,24 milyar $'lık bir garantiyle başlanmalı. 60 milyar $'lık kredi ise heyecan uyandırıyor: 10,48 milyar $. Bu garantiler de haliyle ABD enflasyonuyla her yıl artacak...
Türkiye geçmeyecek gemiler için uzun yıllar boyu bu büyüklükte garantilerin altından kalkamaz. Şu andaki tüm projeler için ödenen toplam garanti Kanal İstanbul garantisiyle yarışamaz!
Çiğdem Toker'in bugünkü yazısında istinaden gemi adetlerine göre revize yapalım. 12 milyar $= 1,7 milyar $. 30 milyar $= 4,26 milyar $. 60 milyar $= 8,52 milyar $.
SilGaranti, gemi adedinde %2'lik artışla başlayınca bir hayli değişiklik oluyor ama rakamlar yine korkunç.
Hocam Euler katsayisini gecen her turlu sovereign garantili isleri durduracaktir yeni yonetim. Digerlerinde de deger tespiti yapip odenenle kalani tahkim ile cozmek mumkun. Ulkesinin yasa ve mahkemlerini kullanarak kendisinden sonraki donemden somurmeye devam etmeye calisan onlarca diktatorun hicbiri calmaya devam edemedi. Butun kontraktorler uyarildilar.. hirsiza alet olup, diktayla is yapan onun tasiyici ortagidir. Gelecek nesiller icin tek Parti fasizmi donemi sonrasinda moratorium yapilir duzen gelir. Tum yqrdakcilardan tahsil edilir
YanıtlaSil