Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) 31 Aralık 2020 tarihinde Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim Köprülerine (YSS) zam yaptı.
Osmangazi köprüsünün geçiş ücreti 117,9 TL’den 147,5 TL’ye ve YSS köprüsünün ücreti de 21,9 TL’den 27,5 TL’ye zamlandı (Tablo 1). Köprü zamları kamuoyunda tepkiyle karşılandı.
Bu zamları ben nasıl gördüm, gelin bir bakalım.
Zam oranları
Basında köprü geçiş zamlarının %25 gibi yüksek bir oranda olduğu ifade edildi. Önce ufak bir detaya bakalım ve ilk soruyu soralım. Osmangazi ve YSS köprülerinde ücret zam oranı sırasıyla % 25,11 ve %25,57 oranındadır. Yani YSS’deki zam oranı Osmangazi’den %0,46 daha yüksektir (Tablo 1).
Aynı genel müdürlük (KGM), kendi bünyesindeki aynı statüdeki (döviz üzerinden garanti verilen YİD projesi) iki köprüye, aynı günde, neden farklı oranda zam yapar? Bu birinci tespit olsun.
Katkı payı düzenlemesi
Daha önceki yazılarımda da belirttim. 3996 sayılı Yap-İşlet-Devret (YİD) Kanunu’nda “katkı payı” düzenlemesi bulunmaktadır (m. 3/e). Katkı payı uygulamasında görevli şirketin ürettiği hizmetin sözleşmeye göre bedelinin, kullanıcılar tarafından tamamen veya kısmen ödenmesi mümkün olmadığında; ücret daha düşük belirlenmekte ve aradaki fark katkı payı olarak bütçeden görevli şirkete ödenmektedir.
KGM’nin geçiş ücreti yönetmeliğinde bu uygulamaya “indirim” denilmektedir (m. 4/4). Yönetmelik geçiş ücretleri uygulamasında işletmecilik gereği kullanımı teşvik etmek amacıyla indirim yapılmasına imkân sağlamaktadır.
(Kanun'da 'katkı payı' ve yönetmelikte 'indirim' olarak isimlendirilen uygulama, bütçe ödeneklerinde 'hane halklarına transfer' olarak ifade edilmektedir. Kavram kargaşası da konunun bir başka yönü).
Katkı payı uygulaması
Osmangazi ve YSS köprü ücretlerine bakıldığında, YİD sözleşmelerinde kullanıcıların ödeyemeyeceği kadar yüksek geçiş ücretleri belirlendiği görülmektedir. Bu ücretler işletmecilik gereği kullanımı teşvik de etmiyormuş.
Bu nedenle, sözleşmede belirlenen ücretler kullanımı teşvik etmek için daha düşük belirleniyor (Tablo 2). Yazıyı uzatmamak için sadece Osmangazi’ye bakalım. Sizler de aynı okumayı YSS için yapabilirsiniz.
Bu zamlar normalde yeni yıllardaki 2 Ocak tarihli kur üzerinden yapılırdı ve 3 Ocak tarihinde uygulamaya girerdi. Anlaşılan düzenleme değiştirilmiş ve 31 Aralık kurundan belirlenen tarife 1 Ocak tarihinde yürürlüğe girmiş. Yani işletmecinin iki gün daha fazla zamlı ücret sağlanmasına imkân sağlanmış. Sözleşmeye göre KDV’siz geçiş ücreti 2020 ve 2021 yıllarında sırasıyla ise 247,7 ve 309,4 TL’dir (KDV dahil 268 ve 334 TL).
Zammın iki gün önceye çekilmesi, işletmeciye yaklaşık 5 milyon TL gelir avantajı sağlamış. Bu da ikinci tespit. (Yazıyı yayınladıktan sonra fark ettim. 2 Ocak bu yıl cumartesiye denk geliyor ve TCMB resmi tatillerde kur açıklamıyor. 2021'de kur 4 Ocak pazartesi açıklanacak. 4 Ocak kuruna göre hesap yapılması durumunda zam 4 gün gecikecekti. Bu durumda işletmeciye 10 milyon TL ilave gelir yaratılmış oluyor).
Üçüncü tespit vergi mükelleflerimizi ilgilendiriyor.
Katkı payı ödemesi için Osmangazi ve YSS köprülerinde vergi mükellefleri araç başına sırasıyla 172,8 ve 2,0 TL üstlenmektedir. Vergi mükelleflerine yıllık yük iki köprüde sırasıyla 2,5 milyar ve 100 milyon TL olmuş (toplam 2.623,1 milyon TL).
Son söz: Sözleşmede kullanıcıların ödeyemeyeceği kadar yüksek ücret belirleyenler bir açıklama yapabilir mi?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder