Gebze-İzmir Otoyolunda kim ne kadar ödeyecek?

Gebze-İzmir otoyolunun son bölümü 4 Ağustos tarihinde açıldı. Her zaman olduğu gibi yatırımın finansmanı ve ücretin ödeme biçimi ve miktarı gündeme geldi.

Bu yazıda Gebze’den yola çıkan ve İzmir’e varan birinci sınıf araçların (AKS aralığı -dingil mesafesi- 3.20 metre altında olan araçlar, yani otomobiller) sözleşmeye göre tek yönde ödeyeceği ücreti hesaplayacağım.


Ücret ödemeleri kısımlar halinde yapılmaktadır. Sözleşmeye göre köprü geçiş ücreti 35 ABD doları, otoyol ise 50 cent/km’dir. Bu ücretler ABD Tüm Kentsel Tüketici Fiyatları Endeksine göre her yıl yenilenmektedir. Ayrıca, her yıl 2 Ocak tarihli TCMB döviz alış kuruyla güncellenmektedir. Yani her yıl, ücret ABD’deki TÜFE endeksine ve ABD dolar kurundaki değişikliklere göre güncellenmektedir.

Bu iki değişken yukarı doğru gittiği sürece, ücret zamlanmaktadır.

Fox TV'de yer alan bilgilere göre Gebze-İzmir arasında bir otomobil 256,3 TL ücret ödeyecektir (resmi büyütmek için üzerini tıklayınız).

Aşağıdaki Tablonun birinci (I) ve ikinci (II) sütunlarında köprünün ve otoyolun kısımlara göre tek yönlü kullanım miktarları ve araç garantileri yer almaktadır. Üçüncü (II)) ve dördüncü (IV) sütunlarda da ABD doları ve Türk Lirası cinsinden kısımlara göre geçiş ücretleri yer almaktadır (resmi büyütmek için üzerini tıklayınız).

 Sözleşmenin imzalandığı tarihten bu yana ABD TÜFE’si yaklaşık % 17 oranında artmıştır. Bu çerçevede Gebze-İzmir arasında sözleşmeye göre 53,9 ABD doları ücret ödenecektir. ABD TÜFE’sindeki artış nedeniyle toplam ücret 63,1 ABD dolarına çıkmıştır. 2 Ocak 2019 tarihli döviz alış kuru üzerinden, toplam ücret 336,3 TL’dir. Hükümet, köprüden geçişi teşvik etmek amacıyla toplam ücrette 80 TL tutarında bir indirime gitti. Aradaki 80 TL tutarındaki bu farkı “katkı payı” ismi altında, vergi mükelleflerinden tahsil edilecek. Değerli Ozan Bingöl’ün uzmanlık alanına girmek istemem; ama bu durumda hükümet sadece Gebze-İzmir otoyolunda bizden yaklaşık yılda 3,8 milyon TL vergi almış olacaktır. Osmangazi köprüsünün ücretini düşürmek için getirilen katkı payı 2019 yılı itibariyle 116 TL’dir. Buradan gelen yükü azaltmak için diğer kısımlarda, ücret sözleşme değerinin üzerinde belirlenmiş. Örneğin, Balıkesir-İzmir yolunda geçiş ücreti sözleşmeye göre 55 TL, uygulamada 77 TL’dir. Bu durumda da, otoyolu bir uçtan diğer uca geçenler de Osmangazi köprüsünü kullananları desteklemiş oluyor (çapraz sübvansiyon).

Yetkililer köprü kullanımının 20 bin/gün civarında gerçekleştiğini bildirmektedir. Verilen garantiyle gerçekleşme arasındaki farkı da vergi mükellefleri ödeyecek. Mevcut durumda olduğu gibi otoyol % 50 kapasite ile çalışırsa, vergi mükellefleri yılda 1,1 milyar dolar, sözleşme süresince de 16,7 milyar dolar ödeyecekler.

Demek ki Gebze-İzmir otoyolunun yarısından azını kullanıcılar, yarısından fazlasını da katkı payı+taşıt garantisi olarak vergi mükellefleri ödeyecek. Diğer bölgelerde yaşayanlar Marmara ve Ege bölgelerinde seyahat edenleri desteklemiş olacak (çapraz sübvansiyon).
 
Hayırlı olsun.