Şehir hastaneleri sözleşmelerinde değişiklik yapılmasına ilişkin kanun teklifi

8 Temmuz 2019 tarihinde TBMM’ye sunulan ve 11 Temmuz 2019 tarihinde Plan Bütçe Komisyonundan geçen TorbaKanun tasarısında şehir hastanelerinin sözleşme değişikliklerine ilişkin düzenlemeler de bulunmaktadır.

Bu yazıda bu değişiklikler hakkındaki düşüncelerimi paylaşacağım.

1. Öncelikle şehir hastaneleriyle ilgili süreçleri düzenleyen 6428 sayılı Kanun’a yapılan bir eklemeyle şu şekilde bir sözleşme bedeli tanımı yapılmaktadır: “sözleşme kapsamında işletme dönemi boyunca yükleniciye ödenecek kullanım bedeli ile hizmet bedelinin yönetmelik çerçevesinde hesaplanan net bugünkü değerleri üzerinden elde edilen toplam.” 

Bu değişikliklerle, 6428 sayılı Kanun’da “bedel” ve “sözleşme bedeli” şeklinde birbirlerinin yerine geçebilen iki kavram oluşturulmaktadır. Kanun’un mevcut halinde “bedel” şu şekilde tanımlanmaktadır (md.1/c): “yüklenicinin, sözleşme çerçevesinde yaptığı tesislerin kullanımı ile tesisteki belli hizmetlerin sunulması karşılığında yükleniciye ödenecek olan bedellerin toplamı”. Kanunun 1/e maddesinde “hizmet bedeli” ve 1/j maddesinde de “kullanım bedeli” kavramları tanımlanmakta ve “bedelin” bu iki bileşenden oluştuğu belirtilmektedir.* Bu çerçevede, hem “bedel” hem de “sözleşme bedeli”, “hizmet” ve “kullanım bedeli” toplamlarından oluşmaktadır. İki tanım arasındaki tek fark, yeni tanımla getirilen “net bugünkü değer” (NBD) hesabıdır.

Torba tasarı bu haliyle kanunlaşırsa, 6428 sayılı Kanun’da 32 adet “bedel” ve 2 adet de “sözleşme bedeli” kavramı yer alacaktır. Bu da kanun uygulamasında sorunlara yol açabilecektir. 

Konuyu açıklamak için Kanunun 4/9 maddesindeki şu ifadeye bakalım:

“Mücbir sebepler, olağanüstü hâller veya sözleşme ve eklerinin uygulanmasını etkileyen bir durumun ortaya çıkması veya sözleşme ve eklerindeki hükümlerin ihtilaf içermesi hâllerinde sözleşmenin uygulanabilirliğini veya anlaşılabilirliğini sağlamak amacıyla, sözleşme bedelini değiştirmemek kaydıyla Sağlık Bakanı onayı ile sözleşme ve eklerinde taraflarca değişiklik yapılabilir. Yapım işlerinde mücbir sebepler, olağanüstü hâller veya yüklenicinin kusurundan kaynaklanmayan sebeplerle, sözleşmede öngörülen şartlarda işin tamamlanamayacağının anlaşılması hâlinde bedel, ihalede nihai teklifin verildiği tarih esas alınarak güncellenir ve buna bağlı olarak Bakan onayı ile sözleşmede gerekli düzenlemeler yapılır.”

 Bu açıklamada yer alan ve Kanun'da sadece 2 yerde kullanılan "sözleşme bedeli" hesaplaması için yeni getirilen NBD yaklaşımı, Kanun'da 32 farklı yerde adı geçen "bedel" hesaplaması için de mevcut durumdaki nominal yaklaşım esas alınacaktır. 

Neden?  Açıklama yok.

2. Kanunun 4/9 maddesine yapılan bir eklemeyle de sözleşme ve eklerindeki hükümlerin uygulanmasını etkileyen bir durumun ortaya çıkması veya anlaşılabilirliğini sağlamak amacıyla, sözleşme bedelini artırmamak kaydıyla Sağlık Bakanı onayı ile sözleşme ve eklerinde taraflarca değişiklik yapılabilir. Bu kapsamdaki sözleşme değişikliklerinde, sözleşme bedelinin artırılmaması kaydıyla, kullanım bedeli veya hizmet bedeli artırılmak veya azaltılmak suretiyle değiştirilebilecektir.

Kullanım bedeli ödemeleri hastaneleri inşa eden ve işleten firmaya yapılmaktadır. Ancak, P2 hizmetlerin tamamı veya bir kısmı başka bir işletmeciden sağlanabileceği gibi, binayı yapan ve işleten işletmeciden de sağlanabilmektedir. Birinci durumda hizmet bedeli bir diğer işletmeciye yapılırken, ikinci durumda kullanım bedeliyle birlikte binayı yapan/işleten firmaya yapılacaktır. Sağlık Bakanlığının bugüne kadar imzaladığı sözleşmelerin çoğunda bina kullanımın hizmetleri ve ihtiyari hizmetleri aynı yükleniciden satın alınmaktadır. Hizmet bedelleri bazı projelerde kullanım bedeli toplamına da çok yakındır.

Yeni getirilen düzenlemeden sonra benim kafama takılan soru şudur:  sözleşme bedelini artırmamak kaydıyla; hizmet bedelini düşürerek (örneğin, bina işletmecisinden ilaçlama, otopark, temizlik ve güvenlik hizmetleri tedarikinden vazgeçilerek), şehir hastanelerinin zorunlu unsuru olan P1 hizmetlerine yapılan ödemeleri artırarak  sözleşmeler değiştirilirse, yükleniciye rant aktarılmış olunur mu?

Anton Çehov’un meşhur sözünü de şuraya bırakalım: “oyunun başında duvarda silah asılıysa oyunun sonunda top patlar”.

  *“Kullanım bedeli” (P1 hizmetler)  sözleşme çerçevesinde yaptırılan tesislerin kullanımında ortaya çıkan hizmetleri (bina, elektrik, asansör, soğutma, olağanüstü bakım onarım, peyzaj ve ana tıbbi cihazlar) içermektedir.

“Hizmet bedeli” (P2 hizmetler), ilaçlama, otopark, temizlik, bilgi yönetimi, güvenlik, resepsiyon, yardım, taşıma, çamaşır, yemek, laboratuvar, görüntüleme, sterilizasyon, dezenfektasyon, rehabilitasyon ve atık hizmeti gibi faaliyetleri içermektedir.