Köprü geçiş ücretleri, KDV indirimi ve gelir garantileri: kırk satır mı kırk katır mı?

Avrasya Tüneli'nin geçiş ücretine 2018 yılı başında yaklaşık % 25,6 oranında zam yapıldı ve ücret (%18 KDV dahil) 21 TL olarak belirlendi.Gelen tepkiler üzerine araç geçişinden alınan KDV oranı % 18'den % 8'e ve dolayısıyla geçiş ücreti 19,2 TL'ye indirildi. Daha önce de Yavuz Sultan Selim (YSS) Osmangazi köprülerinin geçiş ücretlerindeki KDV oranları benzer biçimde düşürüldü. KDV oranlarının düşürülmesinin ana nedeni, geçiş ücretlerini ucuzlatarak, sürücülerin köprüleri daha çok kullanmaya özendirmektir.


Kamuoyunca da bilindiği üzere ulaştırma karayolu, köprü ve hava alanı YİD sözleşmelerinde işletmecilere gelir garantisi verilmektedir. Bu projelerin finansman sözleşmelerinde kullanılan en büyük teminat, projelerin işletme gelirleridir.Bu nedenle, finansal kuruluşlar, geri ödemesi uzun yıllar (15-18 yıl) alacak olan kredi ödemelerini (ana para+faiz) garanti almak istemektedir. Bu nedenle de devlet bu projelerde asgari gelir garantisi vermektedir. (Kamuoyunda bu uygulama, daha çok araç/yolcu garantisi olarak bilinmektedir. Sabit bir kullanım miktarı, sabit bir ücretle çarpılırsa, doğal olarak sabit bir gelir elde edilir).

Avrasya Tüneli, Osmangazi ve YSS köprü sözleşmelerinde sırasıyla günlük 70.000, 40.000 ve 135.000 adet taşıt geçiş garantisi verildi. Bu sözleşmelerde belirlenen ücret ise sırasıyla, (KDV hariç) 4, 35 ve 3 ABD dolarıdır. Bu ücretler ABD'de gerçekleşen TÜFE'ye göre güncellenmektedir.Bu sözleşmelerin imzalandığı tarih ile 2016 yılı sonu arasında ABD'de TÜFE yaklaşık % 14 oranında arttı.Bu durumda, bu sözleşmelerdeki geçiş ücretleri sırasıyla (KDV hariç) 4,6, 40 ve 3,4 ABD dolarına yükseldi. Bu fiyatlar yılbaşındaki dolar kuruna göre TL'ye çevrilmektedir. 3,77 TL kur esas alındığında, 2018 yılı için ücretler sırasıyla 17,2, 150,7 ve 12,9 TL civarında gerçekleşmektedir. Kara Yolları Genel Müdürlüğü geçiş ücretlerini sırasıyla (KDV hariç) 17.78, 66.44 ve 12.08 TL olarak belirledi. Avrasya Tüneli ve YSS köprüsü geçiş ücretleri ile benim hesaplamalarım arasında çok küçük bir fark bulunmaktadır. Dolayısıyla varsayımlarım ve hesaplamalarım kendi içerisinde tutarlıdır. Osmangazi köprüsünün geçiş ücretindeki tutarındaki fark, geçiş ücretlerini ucuzlatmak için devlet bütçesinden işletmeciye araç başına ödenen 84,2 TL tutarındaki katkı payından kaynaklanmaktadır.

Basında yer alan bilgilere göre Avrasya Tüneli, Osmangazi ve YSS köprülerinde günlük araç geçişi 41, 21 ve 60 bin olarak gerçekleşti.

2018 yılında köprüler ve tünelde araç geçişi benzer seviyelerde gerçekleşirse, gelir garantileri nedeniyle bu işletmelere 1,6 milyar TL ödenecektir. Osmangazi köprüsünde fiyatı düşürmek için uygulanan 84,2 TL katkı payı nedeniyle yaklaşık 646 milyon TL ödeme yapılacaktır.Ayrıca, KDV oranlarının 10 puan düşürülmesi nedeniyle, bu sözleşmeler kapsamında yaklaşık 104 milyon TL vergi harcaması yapılacaktır.

Değerli Ozan Bingöl "parayı Lidyalılar, vergiyi Sümerler, verginin vergisini de Türkler bulmuştur” der. Bu durumda verginin vergisini ödeyen biz vergi mükellefleri, bu projelerin yaşayabilmesi için 2018 yılında 2,3 milyar TL (618,5 milyon ABD doları) ödeme yapacağız. Ve maalesef bu ödemeleri yapmasına rağmen, kahir ekseriyetimiz bu köprüleri ve tüneli kullanamayacak. Diğer otoyollar ve özellikle de Zafer havalimanındaki gelir garantisi ödemeleri dikkate alındığında, bu değer daha da büyüyecektir.

Araç geçişi öngörülenin altında olursa gelir garantisi ödeyeceğiz. Ya da araç geçişini artırmak için geçiş ücretlerini ucuzlatmak adına KDV indirimi şeklinde vergi harcaması ve katkı payı ödemesi yapacağız. Kırk satır mı kırk katır mı demem bundandır.