AB ülkelerinde kamu alımlarının GSMH içerisindeki payı yaklaşık % 17’dir. Kamu İhale Kurumu istatistiklerine göre Türkiye’de bu oran yaklaşık %10. Aradaki yedi puanlık fark Türkiye’de devletin daha az para harcamasından kaynaklanmıyor. Bu fark önemli ölçüde, aslında 4734 sayılı Kanun kapsamında harcanması gereken kamu fonlarının, bu kanundan istisna tutularak harcanmasından kaynaklanmaktadır. Türkiye’de pek çok kamu kurumu satın almalarını 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna tutmak istiyor. Çünkü paralarını (kamu kaynaklarını) 4734 sayılı Kanunun sıkı usul kurallarına göre harcamak istemiyorlar.
Türkiye’de Kamu İhale Kanunundaki çok sayıda istisnayı, saydamlık, rekabet ve hesap verebilirlikten kaçış yönünde yorumlayanlar da bulunmaktadır. Örneğin, 1.7.2009 tarihinde TEPAV’da yapılan bir toplantıda yaptığı sunumda Kamu İhale Kurumu başkanı “İhale Kanunundan istisna edilmeyi haklı kılacak kamu alımlarının (ulusal güvenlik ve işin aciliyeti gibi) tespitinde çok hassas olunması” gerektiğini, çünkü “kamu alımlarının, israf ve yolsuzluğa karşı en hassas kamu faaliyeti” olduğunu belirtmektedir. Bu görüşe katılmakla beraber, ben konunun bir başka boyutuna dikkat çekmek istiyorum.
Dünya Gıda Fiyatlarında Gelişmelerin Türkiye Ekonomisine Olası -Olumsuz- Etkileri
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (Food and Agriculture Organization of the United Nations) geçen hafta 2010 yılı sonu itibariyle Dünya Gıda Fiyatı Endeksini yayınladı (aşağıdaki resmi büyütmek için üzerini tıklatınız).
Kamu Alımlarında Offset Örneği: THY’nin Uçak Alımları
Uluslararası uygulamalarda ithalatçı ülkeler yerel kalkınmayı destelemek veya ödemeler dengesi açıklarından kaçınmak amacıyla ihracatçı şirketlerden yerli içerik kullanımı, teknoloji transferi, yatırım, karşı ticaret ve benzeri offset taahhütleri isteyebilmektedirler. Offsetler, vergi düzenlemeleri, yatırım/ihracat teşvikleri ve ithalat kotaları gibi fiyat mekanizmasının serbestçe işleyişine yönelik formel kamu müdahaleleridir.
Diğer kamu müdahalelerinde olduğu gibi kamu alımlarındaki offset uygulamalarının da fiyat mekanizmasından beklenen etkinliğe zarar vermeleri büyük ihtimaldir. Buna karşın, savunma sanayi, ulaştırma ve haberleşme gibi büyük kamu alımlarında idareler/devletler ithalat yaptıkları firmalara ekstra ve formel offset yükümlülükleri getirebilmektedir. Buradaki temel rasyonel, ithalatçı devletlerin pazarlık güçlerini; büyük tedarikçi firmaların olası monopolcü kârlarının bir kısmını ülke içerisinde tutmak amacıyla kullanmasıdır.
2010 yılının son aylarında tüm dünyayı sarsan WikiLeaks offset konusunda aslında bilinen, ama açıkça dokümante edilemeyen enformel offset uygulamalarını gösteren bir takım belgeleri de sızdırdı.
Diğer kamu müdahalelerinde olduğu gibi kamu alımlarındaki offset uygulamalarının da fiyat mekanizmasından beklenen etkinliğe zarar vermeleri büyük ihtimaldir. Buna karşın, savunma sanayi, ulaştırma ve haberleşme gibi büyük kamu alımlarında idareler/devletler ithalat yaptıkları firmalara ekstra ve formel offset yükümlülükleri getirebilmektedir. Buradaki temel rasyonel, ithalatçı devletlerin pazarlık güçlerini; büyük tedarikçi firmaların olası monopolcü kârlarının bir kısmını ülke içerisinde tutmak amacıyla kullanmasıdır.
2010 yılının son aylarında tüm dünyayı sarsan WikiLeaks offset konusunda aslında bilinen, ama açıkça dokümante edilemeyen enformel offset uygulamalarını gösteren bir takım belgeleri de sızdırdı.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)