Ülkemiz gündem zengini olduğundan geçmişi çok çabuk unutuyoruz. Gebze-İzmir arasındaki yol ücretinin çok yüksek olacağını ve yapılan trafik tahmininin gerçekleşme ihtimalinin de düşük olacağını ayrıntılı bir biçimde daha önce yazdım. Bir başka yazımda da konuya gönderme yaptım.
Bir kez daha tekrar edelim.
Gebze İzmir Arası Geçiş Ücreti
Proje dahilinde devlet işletmeci şirkete asgari trafik geçiş garantisi vermektedir. İstanbul-İzmir YİD projesi dört kesime ayrılmakta ve birinci kesimde (Körfez geçiş köprüsü ve Gebze-Orhangazi arası- 43 km) 40 bin, ikinci kesimde (Orhangazi-Bursa arası- 33 km) 35 bin, üçüncü kesimde (Bursa-Balıkesir arası- 125 km) 17 bin ve dördüncü kesimde (Balıkesir-İzmir arası- 176 km) 23 bin günlük otomobil geçişi garantisi verilmektedir. Otomobil için geçiş ücreti İzmit Körfez Geçişi Köprüsünde KDV hariç 35 dolar, otoyolda ise KDV hariç kilometre başına 0.050 dolardır. Basitlik sağlamak amacıyla iskonto oranlarını göz önünde bulundurmadım. ABD dolar kurunu 2,85 TL ve KDV oranını da % 18 olarak aldım. (Kısımlara göre geçiş ücretlerini aşağıdaki resimden görebilirsiniz).
Bu kapsamda bugün itibariyle köprü geçiş ücreti KDV dâhil 118 TL'dir.
Köprü geçiş ücreti tartışılırken yolun toplam geçiş ücreti yine ihmal edildi. Onu da biz söyleyelim.
Bu yolu kullanarak İstanbul'dan İzmir'e seyahat edecek bir otomobilin toplam yol geçiş ücreti ise KDV dâhil 181'TL'dir.
Otoyolun uzunluğu 380 Km'dir. 100 km'de 8 litre kurşunsuz benzin tüketen bir otomobilin yakıt ücreti ise 134 TL tutacaktır (benzin fiyatı=4,39 TL/litre).
Sonuçta bu otoyolu kullanacak bir sürücünün KDV dâhil geçiş ücreti+yakıt gideri toplamından oluşacak seyahat masrafı 315 TL olacaktır.
Fırsat Maliyeti?
Amortisman ve zaman maliyeti eklendiğinde seyahatin toplam maliyetinin daha da artacağı açıktır. Bu yazının yazıldığı günün ertesinde THY ile İstanbul-İzmir arasında uçmak için 65 TL’ye bilet bulunabileceği göz önünde bulundurulduğunda, yolun fırsat maliyeti daha da artmaktadır. (THY bilet ücretleri için aşağıdaki resime bakınız).
Katkı Payı?
Gelelim yetkililerin ücreti gözden geçirme meselesine: YİD modeliyle yapılan bu projede hükümetimiz trafik garantisi verdi. Örneğin, Osman Gazi köprüsünde verilen asgari trafik garantisi günlük 40.000 araçtır. Projede verilen yıllık garanti tutarı 676 milyon ABD dolarıdır. Bunun 511 milyon ABD doları Osman Gazi köprüsüne aittir. Projenin toplam garanti tutarı ise -22,2 yıl boyunca- yaklaşık 15 milyar ABD dolarıdır. Sonuçta devletimiz Gebze-İzmir YİD projesinde 15 milyar ABD doları koşullu yükümlülük üstlendi.
Kullanım miktarı, garanti edilen tutarın altına düşerse, aradaki farkın devlet tarafından ödenmesi gerekmektedir.
Yukarıda söz edilen haberde belirtildiği gibi geçiş ücretleri aşağıya çekilirse ne olacak? Bu projenin tabi olduğu 3996 sayılı kanuna göre hizmetten “ücretin yararlananlar tarafından tamamen veya kısmen ödenmesi mümkün olmayan projelerde, idare tarafından görevli şirkete tamamen veya kısmen katkı payı ödemesi yapılabilmektedir” (m. 3/e). Yani, ücret aşağıya çekilirse aradaki fark doğrudan bütçe gelirlerinden karşılanacaktır.
Sonuç yerine
Kendi yöresindeki kadın cinayetlerine ve çocuk tecavüzlerine ses çıkarmayan, ancak kullanma ihtimali sıfıra yakın oldukları yol projelerine sevinen yurdum insanı üstlenecek yolun maliyetini. Hayırlı olsun.
Sayın hocam saygılar. YID projeleri ile ilgili değerlendirmelerinizi dikkatlice okuyorum. Bir mühendis olarak bir çok önemli noktayıda öğreniyorum.
YanıtlaSilBu tür projelerde devlet zannediyorum, önümüzdeki 40 yılı da düşünüp İstanbul -İzmir körfez geçiş ve otoyol projesine gerek varmı önce bunun kararını veriyor.
Sonra projenin yapım süresini dikkate alıp inşaat maliyetini + kamulaştırma maliyetini ve işletme ve bakım maliyetlerini dikkate alıyor.
Örnek olarak rakamları veriyorum
Yapım maliyeti 7 milyar Usd, kamulaştırma 1.5 Miyar Usd, 17 yıllık işketme ve bakım maliyeti 0.5 milyar Usd (Asfalt yenileme+Köprü halatları bakımı vs)
Toplam 9 Milyar Usd.
Şimdi devlet için iki yol var. Ya bütçeye bu rakamı koyup yapım süresi 7 yıl içinde, bizden alınan vergilerle bu yatırımı yapacak. Ya da YID ile ihale edecek finansman maliyetine katlanacak. Devlet İkincisini tercih ediyor.
Benim sorum burada başlıyor.
Yapımcı firmalar proje bedeliinin 2 milyar Usd sini özkaynaktan koydularsa kalan 7 milyar Usd için kredi kullanmak durumundalar.
5 yıl ödemesiz 15 yıl vadeli bir kredinin, Türkiye'de 15 yılın sonunda finansman maliyeti ne olur?
Hazine garantisi olmadan böyle bir kredi temin edilebilir mi?
Bunlarıda bilirsek yapım maliyetine bakım ve proje finansman maliyetini ilave edip, toplam da devlet tarafından garanti ediken 15 milyar Usd taahhüdünü daha iyi değerlendirebiliriz.
Saygılarımla.
Haluk Martagan
Uçak Mühendisi / İTÜ 1978
Haluk.martagan@gmail.com
babacım nabtın sen ya helal olsun iyi kafa patlatmıssın katılıyorum sana.
SilHaluk bey projenin yatırımını gereksiz yere büyütürseniz ve aynı anda çok sayıda projiyi hayata geçirirseniz 2 şey oluyor. Asgari sermaye şartı nedeniyle (% 20) ihaleye katılım/rekabet azalıyor. Bu kadar çok sayıdaki yatırım tutarı riski proje ve ülke riskini artırıyor. Bu nedenle finansman bulmak zorlaşıyor. Konu hakkında yeni bir yazı yayımlayacağım.
SilKullananların yapacakları tasarruf 600 milyon dolar olarak açıklandı. Kazanılan süratin getireceği faydalar, hastaların kurtulan hayatları, İzmir ve o yolun ulaştığı her yöreye ekonomik katkılar, hesaplara katılması gereken daha çok konu var.
YanıtlaSilTevfik Bilgen
Endüstri Mühendisi ODTÜ'78
tevfikbilgen@gmail.com
Tevfik bey merhabalar,
SilO tasarrufun hangi hesapla elde edildiğini bilmiyoruz. O bir çok konunun ele alnması gereken public sector comparator testinin yapılıp yapılmadığını bilmiyoruz. Sorun da bu rada zaten...
Tevfik Bey, tesbitlerinize katılıyorum.Sizin de belirttiğiniz faydalar için bir çalışma yapıp; bu faydaların ekonomik/ parasal değerini hesaplamanızı bekliyoruz.
YanıtlaSilGalip SEMERCİOĞLU
Kimya Müh.- İTÜ/ 1983
Almanlar bu projeyi yapmamızı istemiyor, çünkü bu proje ile frankfurt'u bilefeld'e bağlayan köprünün önemi azalacak. Büyük oyunu bozacağız inşallah.
YanıtlaSilRıza Özbayburt
Kernek Mahallesi Muhtarı, Atatürk Orta Mektebi 1962 (terk)
Merhabalar hocam, güzel tespitler yapmışsınız yalnız yanıldığınız birkaç konu var. İzmire 69 lira uçak bileti aldıktan sonra insanlar araç kiralamak durumunda kalacaklar, ki en az 3 gün kaldığını düşünürsek en az 200-250 TL araç masrafı ve bunun üstüne benzini ilave ettiğiniz zaman hemen hemen kafa kafaya geliyor. Yani kimse kendi aracını bırakıp uçak bileti alıp orada başkasının emanet arabaları ile o çileyi çekmek istemez, bu yüzden yol açıldıktan sonra insanlar kendi özel araçları ile izmir yolunu tutacaktır. Maalesef yazınıza siyasi görüşlerinizi yansıtmışsınız, bu yüzden objektif olmadığınızı düşünüyorum, sanki araç sayısı tutmadığında devlet kendi cebinden parayı ödediği zaman göbek atıcakmışsınız gibi bir haliniz var, üzüldüğüm nokta budur. Saygılar
YanıtlaSilSiyasi görüş? Anlamadım...İkincisi,eksik araç geçişinde ödemeyi devlet kendi cebinden yapmayacak; benim ödediğim vergilerden ve kullanmayacağım yol için ödeme yapacak.Ben buna göbek atacak kadar delirmedim.Ama göbek atacak kadar delirenler var maalesef. O vergileri ben bana yol yapılsın diye veriyorum Bursa'lı, Bilecik'li, İzmit'li bedava seyahat etsin diye değil.
Silİkincisi yorumlarda bir arkadaşın dediği gibi marmara bölgesindeki bursa olsun, bilecik olsun bu gibi şehirlere ekonomik olarak çok ciddi bir katkısı olacak. Ve en önemlisi İzmir için çok büyük bir fırsat olacağını düşünüyorum, son yıllarda geri planda kalan izmirin bu proje ile atağa kalkacağını düşünüyorum. Çeşke bunları da yazsa idiniz, ama dediğim gibi yazınızın bazı noktalarında objektif olmakla birlikte siyasi tarafınız daha ağır basmış..
YanıtlaSilSiyasi görüş derken, galiba kadın cinayetleri ve çocuk tecavüzlerine tepki göstermeyenlerin kullanmadıkları köprüye neden sevindiklerini anlayamadığım yönündeki tespitime takılmışınız. Gerçekten anlayamıyorum.
Sil