Beğendik-Real Birleşmesi ve İflaslarının Ertelenmesi

Konu basında yer aldı. "Alman perakende devi Metro Group'un mağazalarını satın alan Beğendik iflas erteleme istedi. İflas erteleme başvurusu hem Real, hem Beğendik mağazaları için yapıldı. Mahkeme tedbir kararı vererek şirketleri hacizlere karşı korumaya aldı. Beğendik 2002 yılında da iflasının ertelenmesi için mahkemeden tedbir kararı aldı (iflas ertelemenin sonuçları için şuraya bakınız).

Başvuru iki şirket için birlikte yapıldıysa ve erteleme kararı da bu 2 şirket adına verildiyse, rekabet hukukunu da ilgilendiren ilginç bir durum ortaya çıkmaktadır. Farklı tüzel kişiliğe sahip şirketlerin birlikte iflas erteleme başvurusu yapabilmeleri için şirketlerin resmi ya da fiili olarak organik bağlarının olması/birbirlerini kontrol etmesi gerekmektedir.

Beğendik ve Real şirketleri iki yıl kadar önce basının gündemine rekabet hukukunu ilgilendiren bir konuyla geldi. Beğendik ailesinden Hacı Duran Beğendik (HDB) Real hipermarketler zincirini satın almak için Rekabet Kurulu’na birleşme-devralma izni için başvuruda bulundu ve izin aldı. İlk karardan yaklaşık 4 ay sonra Real’in %15 oranında hissesinin Beğendik ve Beğendik’in %17,5 oranında hissesinin Real tarafından çapraz devralınması işlemi için Kurul’a tekrar başvuru yapıldı ve izin alındı.


İlk başvuru değerlendirilirken; Kurul HDB’nin, Beğendik hissedarları ile akrabalık ilişkisinin bulunması ve işlem öncesinde Beğendik’te genel müdürlük ve yönetim kurulu üyeliği görevlerini yürütmüş olması gerekçeleriyle, Beğendik ile arasında ekonomik bütünlüğün bulunabileceği ihtimalini de ele aldı. Kurul nihai kararında, başvuru sahibinin “hisse devrinin gerçekleşmesi halinde tedarik, finansman gibi işletmecilik faaliyetlerinin Real’in kendi örgüt yapısı içerisinde, Beğendik’ten bağımsız olarak devam edeceği” yönündeki beyanını inandırıcı buldu. Çapraz hisse devri başvurusunda ise “bildirim konusu işlemin yalnızca azınlık hakkı sağlayan hisse devrinden ibaret olduğu ve kontrol gücü oluşturmadığına” karar verdi. Ayrıca, “salt çapraz hisse sahipliğinden yola çıkılarak şirketlerin rekabete duyarlı gizli bilgilere erişmesinden söz edilemeyeceğini” belirtti. Sonuç olarak, Kurul “mağaza konumlarının iki şirket arasındaki fiili rekabetin sınırlı olduğunu göstermesi, şirketlerin pazar paylarının düşüklüğü ve devralınan hisse oranlarının azınlık hakları dışında imtiyazlı sayılabilecek herhangi bir hak tanımadığı dikkate alındığında, işlem sonucunda tehlikeli bir koordinasyon riskin in ortaya çıkmayacağı kanaatine ulaştı” ve hisse devrine izin verdi.

Kurul’un bu kararından yaklaşık 16 ay sonra Beğendik ve Real koordinasyon içerisinde bulunup, grup şirketi olarak iflasın ertelemesi için mahkemeye başvurdu ve erteleme kararı aldı.

Geriye şu meşru soruların sorulması kaldı:

• Kurul’un rekabet sorunu yaratmayacağı nedeniyle zaten izin verebileceği devralma işleminde şirket yetkilileri neden ısrarla Real’in Beğendik’ten bağımsız biçimde kendi örgüt yapısı içerisinde karar alıp yönetileceğini iddia etti? Bu savunmadan sonra ne değişti de iki şirketin iktisadi bütünlük içerisinde hareket ettiği iddia edilerek iflas erteleme başvurusunda bulunuldu?
• Rekabet Kurulu daha önce “kardeşliği aynı ekonomik bütünlük içerisinde kabul etti".* “Oysa iki kardeş arasındaki anlaşmazlık nedeniyle ihalelere ayrı girdikleri belirtilmişti”. Kurul daha önce yaptığı ayrıntılı tartışmaya değinme ihtiyacı dahi duymadan, Beğendik-Real birleşmesinde aile bağlarını teşebbüs bütünlüğü içerisinde neden görmedi? Somut olay karşısında, Rekabet Kurulu Real-Beğendik hisse devir başvurusunda “kontrol gücü” oluşmadığı yönündeki kararını gözden geçirecek mi?
• Devralma başvurularında şirket sahipleri Real ve Beğendik’in birbirinden bağımsız faaliyet göstereceğini ısrarla iddia etmişken ve iktisadi teşebbüs tanımı yapabilecek yegâne uzman kuruluş Rekabet Kurul'u da bu beyana inanarak devralma işlemine izin vermişken iflas erteleme kararı veren sayın mahkeme Real ve Beğendik'in iktisadi bütünlük içerisinde bulunduğuna/grup şirketi olduğuna nasıl ve neden karar verdi? Sayın mahkeme bu konuda hangi ölçütü kullanarak "iktisadi bütünlük/kontrol/grup" kararı verdi? Sayın mahkeme HDB'nin Real'i devraldığı ve Beğendik-Real hisse devri işleminde "bu şirketlerin birbirinden bağımsız kuruluşlar" olduğu yönündeki Rekabet Kurulu kararını dikkate aldı mı? Almadıysa neden almadı?

Sorular ilgililerinden cevap bekliyor.

*Bu değerlendirmede Kurul şu açıklamayı yaptı:"... her ne kadar aile bağları ekonomik bütünlük tespiti için yeterli olsa da, bazı istisnai durumlarda kardeşlerin kontrol ettiği farklı şirketler farklı teşebbüsler olarak da değerlendirilebilmektedir.Burada önemli olan, yapılacak değerlendirmede sadece şekil üzerinden ya da beyanlara dayanarak değil, söz konusu yapılanmanın zamanlaması, uygulanışı ve sonuçları gibi esasa olan etkisinin de dikkate alınması gerekliliğidir." (16.12.2010 tarih ve 0-78/1643-608 sayılı Kurul Kararı).