Son dönemlerde peş peşe ihaleleri gerçekleştirilen havalimanı, köprü, otoyol ve sağlık tesisi projelerinde devletin üstlendiği risklerin mali boyutlarını da gündeme getirdi. Devlet ihalesi yapılan bu projelerde asgari gelir ve kredi üstlenim garantileri verebilmekte, katkı ücretleri sağlayabilmekte, kira ödemesi yapabilmekte ve çeşitli vergi muafiyetleri tanıyabilmektedir.
Bu kapsamda Uğur Gürses haklı olarak şu tespiti yapıyor: canlı TV yayınlarında kamuoyunda yapılan ihaleler son derece şeffaf. Ancak, “şeffaf olmayan şu; kamuoyu, kimin 25 yıl için hangi kira bedeli ile nihai olarak bir devasa havalimanı yapacağını biliyor ama yapım aşamaları, verilen garantiler ve tanınan süreler konusunda hiçbir fikri yok… İhalenin ‘kimin yapacağı’ bölümü şeffaftır ama ‘neyin nasıl yapılacağı’ bölümü kamu otoritesince halka mal edilmemiştir”. Adaşım Gürses’in değerlendirmesi son derece meşrudur.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetim Kanunu (KMYK) çerçevesinde genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak muhasebe ve raporlama standartlarını düzenlemekten Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu (DMSK) sorumludur (m. 49). Kurulun sekretaryasını yapan Muhasebat Genel Müdürlüğü (MGM) merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait malî istatistikleri derlemektedir (m. 53).
KMYK’nın amacı kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının … kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere … tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir (m. 1). Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların … elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından … zorundadır (m. 8). Kamu hesapları, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur (m.49). Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir. Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir (m. 51). Malî istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak … hazırlanacaktır (m. 52).
Bu düzenlemeler çerçevesinde DMSK’nın KÖİ’lerin muhasebeleştirilmesine yönelik bir standart hazırlaması gerekmektedir. Muhasebeleştirilme işleminde devletin KÖİ sözleşmelerinden kaynaklanan varlıkları ve borçları bilançonun aktifinde ve pasifinde yer almalıdır. Bunun yanısıra Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Kurulunun düzenlemelerine göre sözleşmede yer alan ve mali durumu etkileyecek aşağıdaki unsurların da bilançoların dipnotlarında gösterilmesi gerekmektedir:
a) Sözleşmenin tanımı
b) Sözleşmenin gelecekteki nakit akımlarının gerçekleşme ihtimalini, zamanını ve tutarını etkileyecek önemli unsurları (örneğin, nakit akımları, sözleşmenin süresi, fiyat güncelleme tarihleri ve usulleri),
c) Raporlama döneminde sözleşmede yapılan değişiklikler
d) Aşağıdaki hususların içeriği ve kapsamı (örneğin, süresi, miktarı ve tutarı)
i. Hizmet imtiyazına konu varlıklar ve tarafların varlıkları kullanma hakları
ii. Sözleşmede belirlenen hizmetlerin sunum biçimleri
iii. Sözleşme dönemi sonunda varlıkları devir alma hakları
iv. Sözleşmenin yenilenmesi ve iptaline ilişkin düzenlemeler
v. Görevli teşebbüse sağlanacak gelir getirici diğer varlıklar.
KMYK’nun hesap verebilirlik düzenlemesini tekrar hatırlatmakta fayda var:” Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların … elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından … zorundadır”.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder